Armatura turlari
Armatura sinfi
Po'lat markasi
Diametr, mm
Sterjensimon
issiq
tortilgan silliq
A-I
St 3sp3
6-40
St 3sp3
6-40
St 3sp3
6-40
VSt 3sp2
6-40
VSt 3sp2
6-40
VSt 3sp2
6-40
VSt 3Gsp2
6-18
Sterjensimon issiq
tortilgan
davriy
profilli
A-II
VSt 5sp2
10-40
VSt 5ps2
10-16
VSt 5ps2
18-40
18G2S
40-80
10GT
10-32
A-III
35GS
6-40
25G2S
6-40
A-IV
80S
10-18
20XG2TS
10-22
A-V
23X2G2T
10-22
Sterjensimon termik
mustahkamlangan
davriy profilli
At-IV At-V At-VI
10-25
10-25
10-25
Oddiy
tekis armatura
simi
V-I
3-5
Oddiy davriy profilli
armatura simi
Vr-I
3-5
Yuqori
mustahkamlikdagi
armatura simi
V-II
3-8
Yuqori
mustahkamlikdagi
davriy profilli
armatura simi
Vr-II
3-8
Armatura kanatlari
K-7
4,5-15
Po‘lat armaturalar yyetarli darajada plastiklikka ega bo‘lishi kerak.
Bu yuk ostidagi
konstruksiyaning ish sharoitida va shuningdek, armatura tayyorlashda juda muhimdir.
Po‘iat armaturaning plastiklik xususiyati uzishga sinalganda nisbiy cho'ziluvchanligi
bilan xarakterlanadi.
Payvandlashda po‘lat armaturaning mexanik xususiyatlari pasaymasligi zarar. Qaynoq
prokatlangan, tarkibida oz miqdorda uglerodi bo‘lgan St3, St5 va 10 GT po‘latlar
yaxshi
payvandlanadiganlarga kiritiladi. Past legirlangan po‘latlar qoniqarli payvandlanuvchiga, 80S –
payvandlanmaydiganlarga kiritiladi.
72
Termik mustahkamlangan po‘latlar – A
t
-IV, A
t
-V va A
t
-VI payvandlanishi
chegaralangan, chunki yuqori harorat va payvandlash davridagi oksidlanish mustahkamlikning
kamayishiga olib keladi, ba’zan esa mo‘rtlikni oshiradi.
V-I sinf simlar payvandlanishi chegaralanganga, V-II payvandlanmaydigan po'lat
turiga
kiradi.
Qurilish konstruksiyalarining muhim ko‘rsatkichlari uzoq muddatga yuk ta’sirida
bo‘lgan, po‘lat armaturaning reologik xususiyatlari, cho‘ziluvchanlik va qoldiq deformatsiya
kuchlanishi hisoblanadi.
Cho‘ziluvchanlik – bu doimiy yuk ta’siri ostida plastik deforma-
tsiyaning sekin oshib
borishi.
Relaksatsiya – qoldiq deformatsiya – bu doimiy deformatsiyada kuchlanishning
pasayishi.
Qoldiq deformatsiya cho‘zilish natijasidir, bu holat hamma po‘lat
armature turiga
mansub; simli armaturaga nisbatan eshilgan va arqonli armaturalar uchun ancha yuqori, sterjenli
armaturalarda esa ancha past; bu uning yuqori elastiklik xususiyati bilan tushuntiriladi.
Armature po'latining sifati korroziyaga chidamliligi bilan ham baholanadi. Tarkibida
uglerod miqdori ko'payishi bilan korroziyaga chidamliligi pasayadi, shuning uchun uglerodi kam
bo‘lgan armatu¬re po‘iatiga nisbatan yuqori mustahkam sim korroziyaga anchagina beriluvchan.
Temir-beton konstruksiyalarni loyihalashda, albatta, belgilangan
maqsadga muvofiq beton
markasi va turi, po‘latning pay- vandlashga beriluvchanlik darajasi, foydalanish sharoitlari, yuk
ta’siri xarakteri va maxsus talablaiga ko‘ra armature tanlanadi.
Nazorat uchun savollari
1. Temir-beton mahsulotlari va konstniksiyalarini armaturalash haqida tushuncha bering?
2. Polatli armatura tasnifi haqida tushuncha bering?
3. Po‘lat armaturalarining asosiy turlari haqida tushuncha bering?
