Silikat materiallar va nodir, kamyob metallar texnologiyasi

248 
N.V.Belov bo‘yicha Ca kationlarining 
1
/
3 
qismi kislorod oktaedrlarida bo‘ladi, 
2
/
3 
qismi trigonal prizmalarda bog‘langan, shunisi qiziqki, prizmalar o‘z qirralari bilan 
Ca dan iborat oktaedrlarga tutashadi va bu blok ikki ksonotlit lentasi oralig‘ida 
joylashadi. Ba’zan lentalar truba shaklida o‘raladi, bunda mustahkamlik ortadi. 
Ksonotlit qariyb 700
0
C temperaturada parchalanib, vollastonit hosil qiladi. U tabiatda 
silikat g‘isht tarkabida uchraydi. 
Foshagit - Ca
4
(Si
3
O
9
)∙(OH)
2
. Bu modda Teylor bo‘yicha ilk bor Flint 
tomonidan tegishli tarkibli shishada 300…350
0
C temperaturada to‘yingan bug‘ 
muxitida sintez qilingan. Keyinchalik uni ko‘pgina tadqiqotchilar turli sharoitlarda 
xilma-xil asos materiallardan sintez qilib olganlar. Foshagit uchun ninasimon va tolali 
kristallar xosdir. U 700
0
C temperaturada parchalanib, vollastonit hosil qiladi. 
Gillebrandit C
2
SH (bundan keyin gidrosilikat belgisi shu sistemaga doir 
adabiyotlarning ko‘pligi tufayli Bogg bo‘yicha ifodalanadi). Turli tadqiqotchilar 
ishlatadigai kalsiy gidrosilikatlar belgilari juda xilma-xil bo‘lib, ayniqsa yuqori 
bosimli bug‘ ta’sirida olingan mahsulotlarda bu belgilar ko‘pincha bir-biriga to‘g‘ri 
kelmaydi. Bogg boshqa avtorlar qabul qilgan nomlardan farqqiladigan kuyidagi 22-
jadvalda keltirilgan sistematik nomenklaturani tavsiya etdi. 
22-jadval 
Tarkibi
Taklif etilgan nomlar 
Torvaldson
Besse
Teylor, Teylor 
va Besse 
Bogg
C
2
SH
0,9-1,25
C
2
S-gidrat I 
C
2
S

-gidrat
C
2
S

-gidrat 
C
2
SH(A) 
C
2
SH
1,1-1,5
C
2
S-gidrat II 
C
2
S

-gidrat
C
2
S

-gidrat 
C
2
SH(V) 
C
2
SH
0,3-1
C
2
S-gidrat III 
C
2
S

-gidrat
C
2
S

-gidrat 
C
2
SH(S) 
C
2
SH
0,67
-
- 
C
2
S

-gidrat 
C
2
SH(D) 
C
2
SH
2-4
- 
- 
C
2
SH (II) 
C
2
SH
2 
CSH
1,1
- 
- 
flint CSH 
CSH(A) 
C
1-1,5
SH
1-2,5
- 
- 
CSH(I) 
CSH(V) 

249 
Gillebrandit - tabiiy mineral bo‘lib uning xossalari yaxshi o‘rganilgan. U tegishli 
tarkibdagi ohak va qumtuproq aralashmasidan 150…250
0 
C temperaturada to‘yingan 
suv bug‘ida ishlov berib sintez qilinadi. Gillebrandit 520…540
0 
C temperaturada 
degidratatsiyalanadi. Uning Belov va Mamedov belgilagan struktura formulasi 
Ca
12
(Si
6
O
17
)∙(OH)
4
∙12Ca(OH)
2
. Gillebrandit CO
2
ta’sirida parchalanib CaCO
3
va 
amorf SiO
2 
hosil bo‘ladi. Bu xodisa suniy hosil bo‘lgan C
2
SH ning barchasida 
kuzatiladi, uning kuyidagi formalari mavjud: 
C
2
SH(A)—tabiatda ma’lum emas, mexanik mustahkamligi past, chunki u 
bitishib ketishi qiyin bo‘lgan plastinkalar hosil qiladi; 
C
2
SH(B) —sun’iy gillebrandit; 
C
2
SH(S)—tabiatda ma’lum emas, gidratatsiya xodisasida vujudga keladi; 

va 

=C
2
S, R

Download 6,08 Mb.