207
Misol uchun, sharikopodshipniklarni 10...15 mkm.li zazor bilan
tayyorlanishi ularning sinov davrida 1200 soat ishlashini ta’minlasa, oraliq 20
mkm yuqori bo’lganda 740 soatni tashkil qildi.
Birikmadagi oraliq masofalarini ortib ketishi mashina mexanizmlardagi
detallarning kinematik harakatini bo’zi lishiga
olib kelgan holda dinamik
harakteristikalariga ta’sir etib ularning texnik iqtisodiy ko’rsatkichlarini
yomonlashiga olib keladi. Oraliq masofani formasi ham muhim ahamiyatga ega.
Birikma detallarining bir biriga nisbatan og’ishi, o’qlarini siljishi, konus va oval
formaga ega bo’lishi hamda noto’g’ri yig’ilish natijasida hosil bo’ladigan
deformatsiyalar oraliq masofalarni o’zgartirib birikmaning
tez yeyilishiga olib
keladi. Demak, birikmadagi oraliq masofa mashina va mexanizmlarning ishlash
davrida ham o’z ta’sirini ko’rsatadi.
Porshen va silindrni oladigan bo’lsak ularni ruhsat etilgan joizlik (dopusk)
oralig’ida tayyorlansa va ularni o’lchamlari
n
D
max
va
u
D
min
bo’lsa
n
ц
i
i ,
material qatlam eyilsa u holda bu birikmani ishlash muddati yuqori
bo’ladi.
Agarda detal o’lchamlari
n
D
max
va
u
D
min
bo’lsa,
u holda metall qalinligi
mumkin bo’lgan ishlatish sharoitiga qarab yupqa bo’ladi.
Umuman olganda detalni ishlash davri
2
1
T
T
T
(8.20)
Bu erda: T
1
- ishqalanib moslashish davri; T
2
- jadal yeyilishgacha birikmani
normal holatda ishlash davri.
Ishlash davrida tutashma hosil qiluvchi detallarni umumiy eyilishini metall
qalinligi bilan vaqt birligi esa q
1
deb belgilasak, u holda
208
8.7-rasm. Porshen va silindrni tutashuv sxemasi.
1
1
