Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55%dan 
kam o‘zlashtirgan o‘quvchilarga 
2 
 
2-ilova 
 
Og‘iaki savol javob savollari? 
 
1. Ko‘priklarning vazifasi nima? 
2. Ko‘priklarning qanday turlari mavjud? 
3. Oldingi boshqariluvchi ko‘priklar qanday avtomobillarda qo‘llaniladi? 
 
3-ilova 
 
 
 
 
 
 
4-ilova 
 
"
Ko‘priklar" mavzusi bayoni 
Reja: 
1. Ko‘priklarning vazifalari; 
2. Ko‘priklarning turlari; 
3. Oldingi boshqariluvchi ko‘priklar. 
Avtomobillarda ikki xil ko‘priklar mavjud bo‘lib, ular quyidagilar: 
etaklovchi ko‘priklar va boshqariluvchi ko‘priklardir. Hozirgi dvigateli oldinda 
joylashgan old g‘ildiraklari etakchi bo‘lgan avtomobillarda, old ko‘priklar ham 
boshqariluvchi, ham etaklovchi ko‘priklar hisoblanadi.
4x4 g‘ildirak formulali avtomobillarning klassik komponovkalilarida old 
g‘ildiraklari boshqariluvchi, orqa g‘ildiraklari esa etaklovchi ko‘priklar 
hisoblanadi. Bunday g‘ildirak formulali avtomobillarning dvigateli oldinda 

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
joylashgan, old g‘ildiraklari etakchi bo‘lgan komponovka sxemalilarida esa old 
ko‘priklar ham etaklovchi, ham boshqariluvchi bo‘lib hisoblanadi.
Boshqariluvchi ko‘priklarda asosan rul boshqarmasining yuritmasi, ya’ni rul 
trapesiyalari o‘rnatolgan bo‘lib avtomobillar burilish vaqtida burilish radiusi 
ichkarisida bo‘lgan gildirakni sekinroq, burilish radiusi tashqarisida bo‘lgan 
g‘ildirakni esa, tezroq aylanishiga yordam berib, burilish radiusi tashqarisid 
bo‘lgan g‘ildirakni shataksiramasdan harakatlanishiga yordam beradi.
Etaklovchi ko‘priklarda esa asosiy uzatma, differensial va yarim o‘qlar 
joylashtirilgan bo‘lib ular dvigateldan kelayotgan burovchi momentni o‘zgartirgan 
holda etakchi g‘ildiraklarga uzatib berish vazifalarini bajaradi.
Avtomobillarning osmalari ham ko‘priklarga mahkamlangan bo‘ladi.
6x4, 6x6 g‘ildirak formulali avtomobillarda uchta ko‘prik mavjud bo‘lib, 
6x4 g‘ildirak formulali avtomobillarda ikkita etaklovchi va bitta boshqariluvchi 
ko‘priklar joylashtirilgan. 6x6 g‘ildirak formulali avtomobillarda esa, ikkita 
etaklovchi va bitta ham etaklovchi, ham boshqariluvchi ko‘prik joylashtirilgan. 
Ham boshqariluvchi, ham etaklovchi ko‘priklarda rul trapetsiyasi, asosiy 
uzatma, differensial va yarim o‘qlar ham joylashtirilgan bo‘ladi. Bunday ko‘priklar 
hozirgi kunda zamonaviy engil avtomobillarda keng qo‘llanilib kelmoqda.

Download 11,47 Mb.