711
2.3. modal tashishlar
modal tashishlar – yuklarni bitta yuk birligida (konteynerlar)
yoki bir necha
transport
turidan
foydalanib,
transport
vositasida
yuk
birligini
qayta
shakllantirmasdan harakatlanishidir. Bunda tashishni tashkil qilgan shaxs, yagona
hujjatni rasmiylashtirishda nechta transport turi qatnashganidanqat’iy nazar yuk
uchun javobgar bo‘ladi. Tashishni bu turi yuklarni yagona transport bo‘limida, ya’ni
konteynerda tashishni ko‘zda to‘tadi.Masalan, O‘zbekiston
Respublikasi tashqi
iqtisodiy aloqalar, sarmoya va savdo-sotiq vazirliginingoq-oltin terminalidan
(guliston shaxri yaqinida) (batumi) poti portiga,guliston – samarkand -buxoro – olot
p --chorjou- turkmanboshi port – boku porti (paromda) –poti porti(batumi). Yoki
angrendan chiqadigan konteyner (sirlangan cho‘yan vanna) chikago (aqsh) ga
yetkaziladi. Bu yerda oldin avtomobil, dengiz,
keyin esa boston portidan
chikagogacha avtomobil yoki temir yo‘l transportida yetkaziladi.
Multi va modal tashishlarnimamlakatdan tashqarida amalga oshirib, (eksport-
import
operasiyalarda)
yuklarni
rasmiylashtirish
ishlarida
bojxona
operasiyalarihamda transport qonunchiligi va yukni olib O‘tish marshruti bo‘yicha
tashishda tijorat huquqiy aspektlari (jihatlari) muhim ahamiyat kasb etadi.
Multimodal va modal tashishlardatransport jarayonini axborot-kompyuter
vositalari orqali qo‘llash katta ahamiyatga ega. Transportirovka uchun
telekommunikasiya tarmog‘i, sputnik aloqa tizimi
va transport vositalari
uchunnavigasiyalarasosiy rolni bajaradi.
Tranportirovka, transport turi va logistik vositachilarni tanlash bir necha
kriteriyalar asosida qilinadi. Transport turi va tashish usulini tanlashda asosiy
kriteriyalar quyidagilardir:
-
Transportirovka uchun minimal sarf-xarajat;
-
Yukni yetkazish vaqti;
-
Maksimal ishonch
va xavfsizlik;
-
Transport turining quvvati;
-
Yukningsaqlanishini ta’minlash.
Transportirovka sarf-xarajatlariga nafaqat aniq hajmdagi yukni yetkazib
berishdagi transport tariflaribalki transport-ekspedisiyaoperasiyalari bilan bog‘liq
bo‘lgan sarf-xarajatlar, yuklash, tushirish,
qadoqlash, yukni kuzatib borishdagi
logistik operasiyalar xarajatlari kiradi.
Yukni aniq belgilangan muddatda yetkazib berish tanlangan tashish sxemasini
ishonchli ekanligini bildiradi. Bundan tashqari,yukni yetkazib berishvaqti
qisqargani, yuklarni tashish bozorida firma uchun keng yo‘l ochadi. YO‘lda yukning
saqlanishini,
yuk sifati standartlari, xalqaro ekologiya talablarini ta’minlash
tanlashning muhim sharti hisoblanadi.
Bugungi kunda dunyo bozorida tovarlarni yetkazib berish jarayonibir
qatorishlarni amalga oshirish jarayoni bilan bog‘liq bo‘lib,bularga yuklarni samarali
yetkazib berish kompleksi, yuklarni teng taqsimlash operasiyalari vaxizmatlari
