Px;font-family: Times New Roman,Bold;color:#000000;}

kuchlanishli qurilmalarda qo‘llaniladi. 
Shtangalarning 3turi Bor: 
1.Tezqor– 1qutbli ajratuvchi operatsiyalar,muvakkat ko‘chma himoya erga 
ulash, kuchlanish yo‘qligini tekshirish va boshqa operatsiyalar uchun 
mщljallangan. 
2. O‘lchovli–ishlayotgan elektr qurilmalarda o‘lchovlar ishlarini amalga 
oshirish uchun uchun.
3.Ta’mirlovchi– kuchlanish ostida bo‘lgan tok yuruvchi qismlarda bevosita 
va yaqinidagi profilaktik, ta’mirlash va montaj ishlarini bajarish uchun. Turli 
ishlar uchun ishlatiladigan universal shtangalar mavjud: Xar bir shtanga 3 ta 
asosiy qismga ega: 
1. Ishchi 
2. Izolyasiyalaydigan
3. Dastak 
Izolyasiyalaydigan shtanga dastaki shtangalarni qo‘llar bilan ushlab 
turishga mo‘ljallangan, u shtanganing izolyasiyali qismi davomi sanaladi va 
undan meyoriy xalqa bilan ajratilgan. Rukoyatkaning uzunligi 0.3– 1 m. 
Shtanga Bilan o‘rgatilgan personal ishlay oladi. Bunda dielektrik 
qo‘lqopchalar qo‘llaniladi. Qo‘lkopchasiz 1
kV 
gacha kuchlanishli qurilmalarda 
ishlash mumkin. Izolyasiyali qismiga, ya’ni meyoriy xalqadan yuqorirog‘iga 
tegish mumkin emas. 
Izolyasiyali qisqichlar – kuchlanish ostidagi trubkasimon predoxranitel 
patronlarini o‘rnatish va echish, rubilniklar pichog‘idan va ajratma izolyasiyali 
nakladkalar,to‘siqlar o‘rnatish yoki echish va boshqa ishlar uchun mo‘ljallangan. 
Elektr qurilmada 35 
kV
gacha kuchlanishli tarmoqlarda qo‘llaniladi. YUqorida 
aytilganidek ular 3 asosiy qism ishchi, izolyasiyali va qo‘l qoplardan tarkib 
topgan. 
1
kV 
li elektr qurilma uchun kleshlar xajmi me’yorlanmagan va 
ishlatilishining qulayligiga qarab belgilanadi. 
Qisqichlarni tok yuruvchi qismlardan uzoqroq turish maqsadida qo‘llarni 
cho‘zgan xolatda ushlash va qisqichlar bilan bir vaqtning o‘zida tok yuruvchi 
qismlar yoki tok yuruvchi va erga tutash qismlarga tegib ketmaslik uchun sezgir 
bo‘lish kerak, negaki qisqichlar izolyasiyasi koplamasiga tegib ketish, oqibatda 
operatorni tok urishi mumkin. 
1
kV
gacha elektr qurilmalarda qo‘lqopsiz ishlash mumkin. Elektr o‘lchovli 
qisqichlar elektr kattaliklar (tok kuchlanish, quvvat,fazali burchak va boshqa)ni 
tok zanjiridan ajralmagan holda va uning ishini buzmagan holda o‘lchashga 
mo‘ljallangan asbob. 
SHunga muvofiq holda qisqichli ampermetrlar, ampervoltmetr, vattmetrlar, 
fazometrlar qo‘llaniladi. 
SHtanga va qisqichlarni izolyasiyalangan qismini yuqori kuchlanishida 
o‘tkaziladi. Agar sinov vaqtida yuzalarda razryadlar hosil bo‘lmasa, o‘lchov 
asboblarini ko‘rsatkichlarini o‘zgarilishi kuzatilmasa va sinovdan keyin 
izolyasiyalangan qismi qizimagan bo‘lsa, ular sinovdan o‘tdi deb hisoblanadi. 
Dielektrik rezinali qo‘lqoplari, etiklar, kalishlar va izolyasiyalangan monter 

asboblari vanna suvida siljish tokiga sinovlar o‘tkaziladi.Siljish tokni kuchi 10 
mAdan oshmasligi, yuqori kuchlanishida o‘tkazilishi lozim. Agar tok buyumlari 
yorib o‘tmasa va milliampermetrni ko‘rsatkichlari meyoridan oshmagan bo‘lsa, 
buyum sinovdan o‘tdi deb hisoblanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1- Rasm. Shtangani Sinovdan O‘Tkazish Sxemasi. 
1- shtanga; 2- elektrod; 3- transformator; 4- sinov kuchlanishi 
Kuchlanish ko‘rsatkichlarini dastalarini izolyasiyasi elektr mustahkamligiga 
1000 V va undan yuqori kuchlanishida 1 minut davomida tekshiriladi va 
lampalarni yonish chegaralari (90 V dan oshmasligi lozim) sinov vaqtida tok 2 
mA aniqlanadi.
Kuchlanish 1000 Vdan oshiq bo‘lgan elektr uskunalarini quyidagi himoya 
vositalari mavjud:tezkor va o‘lchov shtangalar,himoyalovchi va tok o‘lchov 
qisqichlari, kuchlanish ko‘rsatkichlari,hamda himoyalovchi qurilmalar va 
ta’mirlash ishlari uchun moslamalar(maydonchalar, teleskopik vishkalar, 
himoyalovchi bo‘limlar va hakazo). 
 
 
2-rasm. Dielektrik rezinali qo‘lqoplari, etiklar, kalishlar va izolyasiyalangan monter asboblarini 
sinovdan o‘tkazish sxemasi. 
1- sinaladigan himoya vositalari; 2-suvli vanna;3- transformator; 
4- sinov kuchlanishi 
Himoyalovchi shtanga 
uch qismdan iborat:ishchi-shtangani mo‘ljallangan 

ishiga qarab barmoqqa o‘xshash yoki qamramoq qisqich shaklida yoki sho‘tka 
shaklida va hakazo tayyorlanadi;himoyalovchi, -ishchini tok o‘tkazuvchi 
qismlardan himoyalash uchun (himoyalovchiqismini uzunligini shtangani ishchi 
kuchlanishiga bog‘liq);dasta -shtangalarini qo‘lda ishlab turish uchun. 
 
 
 
3- rasm. Tezkor himoyalovchi shtanga yordamida taqsimlash uskunalarida ayiruvchi 
pichoqlarni yoqish va o‘chirish 
Shtangani 
Bajariladigan 
Ishiga 
Qarab 
Uch 
Turga 
Bo‘Linadi: 
Tezkor,Ta’mirlovchi Va O‘Lchovchi. 
Tezkor Himoyalovch Ishtangalar Taqsimlash Uskunalarida Ayiruvchi 
Pichoqlarni Yoqish Va O‘Chirish, Tok O‘Tkazuvchi Qismlarni Qizish Darajasini 
Aniqlash Va Boshqa Operatsiyalarida Qo‘Llaniladi. 
Himoyalangan Ta’mirlash Shtangalari Kuchlanish Ostida Bo‘Lgan Tok 
O‘Tuvchi 
Qismlarida 
Ta’mirlash 
Ishlarini 
Olib 
Borishuchun 
Mo‘Ljallangan(izolyatorlarni changini artish, elektropriyomniklarni vaqtincha 
ulash,o‘tkazgichlarni ulash vahakazo). 
Himoyalangan o‘lchov shtangalari girlyandagiizolyatorlarini kuchlanishni 
taqsimlashini nazorat qilish hamda biriktirilgan kontaktlarni o‘tuvchi qarshiliklarni 
o‘lchash uchun qo‘llaniladi. 
SHtanga bilan ishlashda faqat mahsus o‘rgatilgan hodimlarga va ishchini 
harakatlarini nazorat qiluvchi shahs ishtirokida ruhsat beriladi.Himoyalovchi 
shtangalar bilan ishlaganda qo‘shimcha himoyalangan himoya vositalari bilan 
foydalanish lozim (dielektrikqo‘lqoplar,etiklar, kalish, gilamchalr va hakazo). 

Download 6,08 Mb.