113
Chizmadan ko’rinib
turibdiki, uy xo’jaliklari va davlat
iqtisodiy resurslarga
egalik qilib, ularni resurslar bozoriga yetkazib beradi. Korxonalar
resurslarga talab
bildiradi. Korxonalarning resurslarni sotib olishga sarflagan pul mablag’lari resurslarni
yetkazib beruvchilarning daromadlari (ish haqi, renta, foiz va foyda) oqimini tashkil
qiladi.
Uy xo’jaliklari resurslarni sotishdan olinadigan
pul daromadlarini sarflash
jarayonida ko’plab tovar va xizmatlarga o’zlarining talabini bildiradi.
Bir vaqtda
korxonalar aynan shu bozorda tovar va xizmatlarni taklif qiladi. Tovar va xizmatlarga
iste’mol sarflari oqimi korxonalarning pul tushumi yoki daromadini tashkil qiladi.
Iqtisodiy resurslar bozorining tarkibiy qismini ishchi kuchi bozori tashkil qiladi.
Ishchi kuchi bozorida o’ziga xos xususiyatga ega bo’lgan
iqtisodiy resursning oldi-
sotdi bitimi amalga oshiriladi. Bu bozorda biznes tomonidan ishchi kuchiga bo’lgan
talab, uy xo’jaliklari tomonidan bildirilgan ishchi kuchi taklifi bilan to’qnash keladi.
Shunday ekan, ishchi kuchi bozorida iqtisodiy sub’ektlarning ikki turi – tadbirkorlar
va yollanma ishchilar harakat qiladi. Ishchi kuchi insonning mehnat qilish qobiliyati
sifatida
tovarga aylanadi, bu qobiliyat bozor orqali uning
egasidan ajratib olinishini
bildirmaydi. Ishchi kuchi bozorida insonning o’zi emas, uning mehnat qilish qobiliyati
ma’lum muddatga sotiladi.
Moliya bozori turli-tuman va ko’p jihatli bo’lsa ham oldi-sotdi ob’ekti bitta,
ya’ni pul (pulga tenglashtirilgan qog’ozlar) hisoblanadi. Ortiqcha mablag’larga ega
bo’lgan xo’jalik sub’ektlari o’z moliyaviy resurslarini
ularga ehtiyoj sezgan
sub’ektlarga taklif qiladi.
Moliya bozorini moliyaviy bitimlarning harakatiga qarab turkumlash mumkin.
Bunda moliya bozori ikkiga ajraladi: qarz majburiyatlari bozori va kapital (mulk)
bozori.
