-rasm. U in и mi у ma’lumotli oyna

— Л е в а я н ан ел (П р а в а я пан ел) menyusidagi И н ф о buyruqlarini 
bajarish. Bunday oynaning yuqorisiga И н ф о р м а ц и о н н а я н а н е л so‘zi yoziladi 
(6.6-rasm).
Umumiy ma’lumot oynasida quyidagilar aks ettirilgan bo'lad i:
— NC haqida m a’lumot (1-to‘rtburchakda);
— EHM tezkor xotirasining umumiy hajmi;
— bo‘sh xotiraning hajmi;
— ishchi diskning umumiy hajmi;
6.6-rasm
—- ishchi diskdagi bo ‘sh joy hajmi;
— ishchi katalogdagi fayllar va kataloglar soni, u lar egallagan joyning 
umumiy hajmi haqida m a’lumotlar (2-to‘rtburchakda);
— foydalanuvchi 
uchun ishchi disk haqidagi 
izoh m a’lumot (3- 
to'rtburchakda).
Oxirgi 4-to‘rtburchakdagi m a’lumot ishchi katalogdagi d ir info faylidagi 
matndan olinadi. Foydalanuvchi ixtiyoriy matn m uharriri yordam ida kerakli 
m a’lumot yozilgan bunday nomli fayl yaratishi m um kin, natijada bu m a’lumol 
shu to'rtburchakda aks cttiriladi. Agar ishchi katalogda bu nomli fayl boim asa, 
u holda izoh o ‘m iga— H e r *dirinfo* в это м к а т а л о г е (b u katalogda dirinfo 
nomli fayl yo‘q) yozuvi chiqariladi.
O y n a la r ishini b o sh q a rish
Ishlash davomida doim o oynalam ing biri asosiy, ikkinchisi esa yordamchi 
vazifani bajaradi. Asosiy oynaning nomi oyna rangidan boshqa rangda ajratib 
ko‘rsatiladi. Oynalam ing qaysi biri hozir asosiy ekanligini N C ko‘rsatkichi qaysi 
oynada ekanligiga qarab ham ajratib olish mumkin. Foydalanuvchi xohishiga 
qarab, qo'shni oynani asosiy qilib o'zgartirishi m um kin. Buning uchun T ab
77

klavishini bosish kerak. Buning natijasida qo'shni oynaning nomi boshqa 
rangda ajratilib ko'rsatiladi va birinchi oynadagi ko'rsatkich qo‘shni oynaga 
ko‘chadi.
Ba’zi hollarda ekranda ikkala oynani saqlab turish maqsadga muvofiq 
bo'lm asligi m um kin. Bunday hollarda oynalam ing birini
yoki ikkalasini o ‘chirib qo'yish imkoniyati mavjud. Bu ishni quyidagi 
klavishlar kom binatsiyasini bosish bilan amalga oshiriladi:
C trl+ F l— Л е в а я — chap panelni ckrandan olish va qo‘yish (NC MS DOS 
dan farqli ravishda bu holda chap panel o ‘rnini ham o ‘ng panel egallaydi);
C trl+ F 2 — П р а в а я — o ‘ng panelni ekrandan olish va qo ‘yish (NC MS 
DOS dan farqli ravishda bu holda o ‘ng panel o ‘rnini ham chap panel egallaydi);
C trl+ P — q o 'sh n i oynani o'chirish;
C trl+ U — oynalam ing joy larini o 'zaro almashtirish;
C trl+ L — q o 'sh n i oynaga ishchi katalog haqidagi m a’lumol oynasini 
chiqarish.
Bu klavishlar kom binatsiyasini yana bir marta bosish teskari natijaga, ya’ni 
o'chirilgan oynani yoki oynalam i qaytadan ekranga tiklanishiga olib keladi.
NC d a ishlash
Foydalanuvchi N C m uhitida operatsion sistema bilan ikki xil m uloqotda 
bo'lishi mumkin:
— bevosita M S D O S buyruqlarini kiritish;
— NC yaratib beradigan maxsus imkoniyatlar yordamida ishlash.
Buning qulaylik tom oni shundaki, foydalanuvchi xohlasa qobiq dastur 
yaratgan m uhitda, xohlasa uning yordam isiz bevosita MS DOS muhitida 
ishlashi mumkin.
Agar „sichqoncha“ yordam ida OS ko'rsatkichi (|) buyruqlar qatoriga 
o'm atilib, klaviatura yordamida biror ma’lumot kiritilsa, bu informatsiya 
oynalardan keyingi m axsus buyruqlar satrida aks ettiriladi. S o'ngra E nteg 
klavishini bosish bilan terilgan m a’lumot MS DO S buyrug'i sifatida bevosita 
operatsion sistem aga uzatiladi. Natijada, to kiritilgan buyruq yoki dastur 
EHMda ishlab tugagunicha, ekran N C oynalari va boshqa qism laridan 
tozalanadi va dastu r yoki buyruq o 'z ishini tugatishi bilan NC DO S oynasi 
saqlanib qoladi. Natijalarni ko'rib bo'lgaeh, bu oynani yopish bilan panellar 
tiklanadi.
Oynalar ekranda turgan vaqtda boshqaruvchi klavishlar (strelkalar) bu 
oynalarda m axsus vazifalam i bajaradi. Shuning uchun ham, buyruqlar satrida 
terilgan m a’lum otga o'zgartirish kiritish lozim bo'lsa, bu ish quyidagi klavishlar 
kombinatsiyalari orqali am alga oshiriladi:
CTRL+ <— ? 
kursom i bir belgi chapga surish;
CTRlH— > 
kursom i bir belgi o'n g g a surish:
Del—kursor ustidagi simvolni o'chirish;
B ask S pace —■
kursordan chap tarafdagi simvolni o'chirish.
78

O ynalar o ‘chirilgan holda b o 'lsa yoki asosiy oynada to'liq m a ’lum otli 
ro'yxat aks ettirilgan bo‘lsa, kursom i surish uchun quyidagi î , 1 klavishlarni 
ishlatish mumkin.
Yana bir ¡mkoniyat shundan iboratki, ishchi katalogdagi biror faylning 
nomini buyruqlar satrida ishlatish lozim boMsa, uning nomini klaviaturadan 
kiritib o'tin n asd an , NC ko'rsatkichini kerakli faylga keltirib, C trl + E n te r
klavishlar kombinatsiyasini bosish orqali buyruqlar satrida aks ettirish m um kin. 
Bu imkoniyat foydalanuvchining vaqtini tejash bilan birga, fayl nom ini b cx ato
kiritilishini ta ’minlaydi.
NC ning ish o b y e k tla ri
NC ning ishlash obyekti foydalanuvchinig ixtiyoriga qarab quyidagilardan 
biri bo‘ lishi mumkin:
— fayl;
— fayllar guruhi;
— kalalog;
- magnit disk.
Ishlash obyekti oynadagi boshqa fayl yoki kataloglarga nisbatan b o sh q a 
rangda aks ettiriladi. Faraz qilaylik, asosiy oynada ish katalogining tark ib id ag i 
fayllar haqidagi qisqacha yoki to ‘liq m a ’lum ot berilgan bo‘lsin. U holda 
ko'rsatkich doim o biror fayl yoki katalogni boshqa rangda ajratib k o ‘rsatadi. 
Boshqaruvchi 
klavishalar yordam ida 
k o ‘rsatkichning joyi o ‘zgartirilish i 
mumkin. Boshqaruvchi klavishalar quyidagi vazifalam i bajaradi:
î , 4 — ko'rsatilgan yo'nalishdagi bitta keyingi yoki oldingi faylga 
o'tkazish;
PgDn, PgU p — ro‘yxatni mos ravishda bir varaq oldinga yoki o rq ag a 
varaqlash, odatda, katalogdagi fayllar r o ‘yxati oynada ajratilgan jo y g a
sig‘magan vaqtda ishlatiladi;
H om e, E nd — ko‘rsatkichni katalogdagi, m os ravishda, birinchi yoki o xirgi 
faylga o ‘m atish. Agar ish katalogi ildiz katalogi bo'lm asa, birinchi holda 
ko‘rsatkich doim o ona katalog bclgisiga ( . . ) o'm atiladi.
Ishlash ob ’ektlarini 3 usulda tanlash m um kin.

Download 13,59 Mb.