Boshqaruvning iqtisodiy usuli -

Masalan, bozor iqtisodiyoti sharoitida umumjamiyag manfa-atlarini ruyobga 
chiqirish maqsadida quyidagi iqtisodiy boshqaruv usullariga, ya’ni: 
korxonalar va xo‘jaliklarga faoliyat yuritishlarida erkinlik va mustaqillik 
berish; 
xo‘jaliklarni pirovard natijalariga binoan moddiy rag‘-batlantirish, 
soliq imtiyozlarini berish; 
korxona va xo‘jaliklar o‘rtasidagi o‘zaro shartnomalarning bajarilish 
intizomini mustaxkamlash va ularning rolini oshirish; 
moliya-kredit munosabatlarini takomillashtirish; 
bozor munosabatlari mexanizmlari: baxo, foyda, soliq, rentabellik, raqobat 
va xokazolarga keng e’tibor beriladi. 
Iqtisodiy boshqàruv usullarining asosiy vazifasi ishlab chiqariladigan 
maxsulot (xizmat) birligiga sarflanadigan xarajatni kamaytirishga imkon beruvchi 
xo‘jalik mexanizmlarining yangi usullarini, shuningdek, manfaatdorlik muѕitini 
vujudga keltirish va ulardan samarali foydalanishdir. 
Bu usulda kishilarning shaxsiy va guruxiy manfaatlarini yuzaga chiqarish 
orqali ularning samarali ishlashi ta’minlanadi. Bu maqsadga qo‘shimcha ish xaqi 
to‘lash, mukofotlar berish, bir yo‘la katta pul bilan taqdirlash kabilar muxim 
axamiyat kasb etadi. Iktisodiy metodlar boshqarishning barcha metodlari ichida 
yetakchi o‘rinni egallaydi. Xar kanday darajadagi raxbar bu usulning mazmunini 
yaxshi bilishi va ularni to‘gri qo‘llay olishi kerak. Boshkariluvchi ob’ektga iqtisodiy 
usullar orqali ko‘rsatiladigan tasir korxonalarni: 
jiddiy rejalar qabul qilishga: 
mexnat va moliya resurslaridan yanada unumlirok. foydala-nishga; 
yangi texnologiyalarni joriy ºèlishga; 
mexnat unumdorligini oshirishga; 

raqobatbop maxsulotlarni ishlab chiqarishga rag‘batlantiruvchi va shunga 
da’vat etuvchi bo‘lishi kerak. 
Shu bilan birga iqtisodiy metodlar shunday tanlanishi va qo‘llanilishi kerakki, 
bunda jamoalar va xar bir xodimning manfaatlarigagina emas, balki butun jamiyat 
manfaatlariga rioya qilinadigan bo‘lsin. Bir korxona uchun foydali tadbir davlatga 
xam foydali bo‘lsin. 
Boshqarishning iqtisodiy usullari jumlasiga: 
kredit va foiz stavkasi; 
solik, va solik yuki; 
boj tulovlari; 
subsidiya va sanksiya; 
litsenziya; 
transfert tulovlari; 
narx-navo va hokazolar kiradi. 
Boshqaruv organlari, xususan, davlat bu usullarni qo‘llab, bozorni 
shakllantirish chog‘ida xam, uning o‘zini o‘zi boshqarishi bosqichida xam g‘oyat 
muxim jarayonlarni boshqaradi. 
Agar ma’muriy boshqarish usullari o‘zini o‘zi boshєaradigan bozor 
mexanizmlariga qàrshilik ko‘rsatsa, ularga to‘sqinlik qilsa, iqtisodiy usullar esa 
aksincha, ulardan foydalanishga tayanadi. Xo‘jalik soѕasiga davlatning ta’siri xam 
tubdan 
o‘zgaradi. 
Binobarin, 
ma’muriy 
boshkarish 
usulida 
davlat 
korxonalarga o‘z ta’sirini qatiy belgilangan reja orqali o‘tkazadi. 

Download 11,13 Mb.