axborotni kodini uzgartiradigan qurilmaga aytiladi. Registr inglizcha so’zdan
olingan bo’lib, yozuv jurnali (Jurnal registratsiy) degan ma`noni anglatadi.
Registrda axborot 0 va 1 raqamlarining kombinatsiyasidan iborat sonlar
ko’rinishida
saqlanadi.
Registrlar trigerlardan yigiladi va ularning soni raqamli koddagi razryadlar soniga
teng bo’ladi. Axborotdagi ikkilik kodning har bir
razryadiga registrning mos
razryadi to’g’ri keladi.
Axborotlarni uzatish
Axborotlarni
uzatish turli xil usullarda
, yahni xabarchi yordamida,
pochta orqali
,
transport
vositalari yordamida, aloqa tarmog’idan uzoq masofaga uzatish
yordamida amalga oshiriladi. Aloqa tarmog’i bo’yicha uzoq masofaga uzatish
usulida ma’lumotlarni uzatish vaqtini sezilarli darajada kamaytiradi.
Axborotning
o’lchovi
va
hajm
birliklari
Har qanday maxsulotning o’lchov birligi mavjud,
masalan litr
, metr,
kilometr,
kilogramm
, volg’t, amper, kubometr va boshqalar.
Xuddi shunga o’xshash axborotning ham o’lchovi mavjud. Ikkilik sanoq tizimida
axborotning eng kichik birligi bit xisoblanadi, bir bit bu bitta “1” yoki bitta “0”.
Bunda signalning mavjudligi “1” bilan yoki yo’qligi “0” bilan ifodalanadi.
Bitlarning butun deb qaraladigan tutash ketma-ketligi bayt deb ataladi. Bayt 8
bitga
teng deb qabul qilingan.
SHuningdek katta hajmdagi ma’lumotlar sig’imini o’lchash uchun kilobayt (kb),
megabayt (mb), gigabayt (gb), terrabayt (tb) va x.k.o’lchamlar mavjud:
1 Kb =1024 bayt,
1 Мб=1024 Кбайт,
1 Гб =1024 Мбайт,
1 Тб =1024 Гбайт.
Fayl yagona yaxlit deb qaraladigan ma’lumotlar yoki dasturlar majmuasi. Fayl o’z
nomiga ega bo’lgan va tizimda saqlanadigan ma’lumotlarning asosiy elementi
bo’lgan obhektdir.
Foydalanuvchi
faylni yaratishi
, jo’natishi va yo’q qilishi mumkin. Xar bir fayl
atributlar va undagi axborotdan iborat.
Faylning atributlariga.
Birinchi navbatda uning ismi,
axborot turi
, yaratilish kuni
va vaqti,
undan faydalanish usuli
, uni ishlatishga ruxsat berish shartlari kiradi.
Fayllarni
joylashtirish jadvali
(File Allocation Table - FAT) - format kodini va
sektorlarni fayllarga tegishlilik to’liq haritasini o’z ichiga oladi. Fayllarni
joylashtirish
jadvali juda muhimdir
, negaki uningsiz diskda faylni ketma-ket o’qish
mumkin bo’lmay qoladi (ayniqsa, agar
fayl klasterlari satrlab emas
, balki boshqa
fayllar bilan band bo’lgan oraliqlarga yozilgan bo’lsa). Shu sababli ishonchlilik
uchun
FAT
takror
yozib
quyiladi
, ya’ni u ikki nusxada bo’ladi.
Fayl diskdan o’chirilgan paytda uning hamma klasterlari bo’sh
kabi
belgilab
chiqiladi
, lekin faylning o’zini qiymatlari o’chirilmaydi (faqat ularning o’rniga
boshqa qiymatlar yozilganda o’chirib tashlanadi), ya’ni o’chirilgan fayllarni tiklash
mumkin. DOS ning UNDELETE/UNERASE
buyruqlari
, NC ning UNERASE
utilitasi fayllarni qayta tiklash imkonini beradi.
Axborotlarni saqlovchi va tashuvchi vositalar: fleshka,
CD va DVD disklar
Flesh disklar juda katta hajmdagi axborotni o’z ichiga sig’dira oladigan yarim
o’tkazgichli elementlardan qurilgan xotira. Hozirgi kunda flesh xotiralarning hajmi
32 Gb gacha bo’lgan axborotni o’ziga sig’dira oladi. Flesh xotiralar o’lcham
jihatidan juda kichik bo’lib foydalanish uchun juda qulay.
CD disklar – bu kompakt disk so’zlarining bosh harflaridan olingan nomli disklar
bo’lib,
axborotlarni saqlash
uchun optik yuzadan iborat
, yumaloq disk
ko’rinishidagi axborot tashuvchi hisoblanadi. Kompakt disklar 700 Mbayt hajmga
ega bo’lib, unga ma’lumot disk o’quvchi qurilmaning lazer nuri yordamida
yoziladi
va
o’qiladi
DVD disklar – bu dijital video disk so’zlarining bosh harfidan iborat nomli disklar
hisoblanadi. Bu disklar 4.5 Gbayt hajmga ega bo’lib, CD disklarga nisbatan 7
barobar ko’p axborot sig’dirishi
mumkin
