4-ILOVA
ExFAT (Extended FAT) - bu Microsoft-dan yangi, kengaytirilgan fayl tizimi
bo'lib, u katta hajmdagi ma'lumot haqida Fayl tizimi nima?
Fayl tizimi - bu qurilmada saqlanadigan hujjatlarni qanday saqlash va olishni
tartibga soluvchi qoidalar to'plamidir. Bu qattiq disk, flesh-disk yoki SD-karta
bo'lishi mumkin.
Yaxshi tushunish uchun oddiy kompaniyaning ofisini misol qilib olaylik.
O'rnatilgan hujjatlarning qismlari ma'lum bir joyda, masalan, stol tortmasida
saqlanadi. Va ularni ochish kerak bo'lganda, fayl tizimi ma'lumotni o'qish uchun
fayllarga kirish huquqiga ega.
Keling, bir soniya davomida bunday tizim ishdan chiqqan deb taxmin qilaylik va
darhol biz noma'lum ma'lumotlarning katta miqdorini olamiz, ularni o'rganishga
imkon bo'lmaydi.
Aslida mavjud
ko'p miqdorda
Flash File System, Tape File System va Disk File
System kabi fayl tizimlari, ammo biz faqat asosiylariga e'tibor qaratamiz -
FAT32, NTFS va exFAT.
FAT32 nima
WINDOWS operatsion sistemasi Operatsion sistemalarning rivojlanishi foydalanu-
vchining turli talablari asosida xotirada kam joy egallaydigan, kompyuter ichki
resurslarini optimal boshqaradigan va bir vaqtda bir necha xil dasturlarning
ishlashini ta`minlay oladigan sistemalarning yaratilishiga olib keldi. Natijada 1990
yilda WINDOWS 3.0 dasturlar tizimi yaratildi. Uning asosiy afzalligi bir vaqtda
bir nechta dasturlar bilan ishlash imkoniyatidir. WINDOWS 3.0 to'la jadval
rejimda ishlashi foydalanuvchining kompyuter bilan muloqatini engillashtirdi.
Lekin u MS-DOS operatsion sistemasi boshqaruvida ishga tushirilishi sababli
mustaqil operatsion sistema emas, balki grafik muxit sifatida tan olindi.1995
yilning sentyabr oyida IBM PC kompyuterlari uchun ishlab chiqilgan WINDOWS-
95 birinchi grafik operatsion sistema bo'ldi."WINDOW" inglizcha so'z bo'lib,
o'zbekchada "oyna", "lavha" deb, WINDOWS so'zi esa "oynalar", "lavhalar" deb
tarjima qilinadi. Mazkur sistemaning boshqalardan farqli tomoni shundaki, uning
yordamida bir vaqtda ham matnli, ham grafikli, ham hisob-kitobli, ham turli
boshqaruv dasturlarini ishlatish imkoniyati mavjud. Shu bois uni gohida
integrallashgan sistema, deb ham ataydilar. Foydalanuvchi uchun barcha
qulayliklarga ega bo'lgan bunday operatsion sistemaning yaratilishi jadallik bilan
texnik qurilmalarni rivojlanishiga va shaxsiy kompyuterlarni keng omma
tomonidan qo'llanilishiga olib keldi. WINDOWS dasturining o'zi qisqa vaqt ichida
bir necha variantda yaratildi. 1998-yilning yozida yaratilgan WINDOWS-98
yuqori darajadagi ishonchliligi, bezagining yaxshilanganligi, o'z-o'zini "tuzatish"
va rivojlantirish uchun maxsus vositalari mavjudligi bilan ajralib turadi.
Kompyuterlarning jadallik bilan rivojlanishi va operatsion sistemalarga
qo'yilayotgan talabning ortib borishi 1999 yil oxiriga kelib WINDOWS-2000
operatsion sistemasining yaratilishiga olib keldi. U kompyuter resurslaridan
yanada to'laroq foydalanish imkonini berdi.
Fayl tizimlari
Vinchesterni harid qilib kompyuterga o'rnatganimizdan keyin, bu diskka birdaniga
ma'lumot yozish va xatto o'qish imkoniga ega bo'lmaymiz. Hattoki Windows va
Linuxda bu diskni ko'ra olmaymiz. Diskni ko'rish uchun, uni avvalo bo'limlarga
bo'lib, formatlash zarur. Windowsda hali ham MS DOS da ishlatilgan format
dasturi (buyrug’i) ishlatiladi.Avval fdisk dasturi yordamida disk bo'limlarga
bo'linadi. Bo'lingan bo'limlar format dasturi yordamida formatlanadi. Natijada
fayllarni saqlash uchun fayl tizimi shakillanadi.Windows OT lari uchun FAT fayl
tizimi odatiydir. FAT ning FAT16, FAT32 turlari mavjud. Ko'p foydalanuvchilik
Windows 2000/XP ОТ larida NTFS fayl tizimi ishlatiladi.FAT va NTFS ning bir-
biridan farqi shundaki, FAT tiziminda fayllar ustida bajariladigan ammallar qayd
qilinmaydi. Masalan, katta bir fayl bir joydan ikkinchi joyga ko'chirilgan vaqtda,
elektr manbayi uzilib, kompyuter o`chib qolsa, bu fayl chala yozilib qoladi. NTFS
fayl tizimida fayl ustida bajarilayotgan amallar diskning maxsus joyida qayd qilib
turiladi. Odatda, bu joyning hajmi 4 Mb bo'lib jumal deb ataladi. Fayl ustida amal
to'liq bajarib bo'lingandan keyingina, uni diskda ko'rishimiz mumkin. Bunga
o'xshash fayl tizimlari jurnalli fayl tizimlari deb ataladi. NT File System (NTFS)
ning yaxshilangan vеrsiyasi – u tеzroq ishlashi kеrak va har bir foydalanuvchi
uchun disk kvotalarini ajratish, ulanish nuqtalarini yaratish, fayllarni shifrlash,
tizimni qayta yuklamadan NTFSning disk tomlarini kеngaytirish va hokazolar kabi
ko’plab yangi imkoniyatlarga egadir.FAT HTM –Internetda ishlatiladigan HTML
qisq.: File AllOTation Table formatidagi fayl.1. FAT fayl tizimi. Fayllarni
joylashtirish INI –initsializatsiya fayli jadvali (FAT)ga asoslangan oddiy disk fayl
OVL – overley fayli tizimi. FAT-32 fayl tizimining paydo bo‘lishi PS – Postscript
formatidagi fayl bilan FAT FAT-16 deb belgilana boshladi. RAR – arxiv fayli
Fayllar joylashtirish jadvali. Fayl SYS –operatsionnoy tizim fayli tizimining disk
joyining taqsimlanishi XLS –MS Excel formatidagi fayl to‘g‘risidagaxborotm
saqlanuvchi
xizmatsohasi.Disklarni
dеfrеgmеntatsiyalashning
kompyutеrga
qo’shib ishlangan, FAT, FAT32 va TVTES fayl tizimlari bilan ishlovchi
vositalari.NDIS 5.0 drayvеri – kеng xabar qilishni va o’tkazib yuborish yo’llarini
zaharlashni qo’llab-quvvatlovchi yangi tarmoq arxеtеkturasi.Win 32 Drive Model
(WDM) –32 razryadli Windows tizimlari uchun drayvеrlarning yangi
arxеtеkturasi. WDM drayvеrlari, shuningdеk, Windows 98 da ishlatiladi. Bu
drayvеrlar ancha mo’tadilroq va moduli, kеngayuvchi arxitеkturaga ega.
Windows operatsion tizimi
Mamlakatimizda ushbu OS eng keng tarqalgan. Ushbu qismning qolgan qismi
xronologik tartibda bozorga ta'sir ko'rsatadigan turli xil operatsion tizimlarning
qisqacha tavsifini beradi.
Windows 3.1 MS-DOS o'rnini bosdi. Bu foydalanuvchi tajribasini engillashtirish
uchun grafik foydalanuvchi interfeysiga ega edi. Bu bitta vazifa va 16 bitli tizim
edi. Ishchi guruhlar uchun Windows 3.1 tengdosh va tengdosh edi va ishchi
guruhlariga
yo'naltirilgan
edi.
Windows 95 bu ko'p qirrali yuqori samarali va ko'p qirrali OT. Windows 3.1
qobig'idan farqli o'laroq, ushbu operatsion tizim kompyuterga DOS operatsion
tizimi bilan o'rnatilishi shart emas. Bu 32-bitli rivojlangan tarmoq imkoniyatlariga
ega bo'lib, u individual dasturlar o'rtasida samarali ma'lumot almashinuvini
ta'minlaydi va foydalanuvchini ta'minlaydi keng imkoniyatlar multimediya bilan
ishlash, matnli, grafik, ovozli va video ma'lumotlarni qayta ishlash.
Ushbu OS tarmoqdagi foydalanuvchi tajribasini ta'minlaydi, o'rnatilgan fayllarni
almashish bo'yicha qo'llab-quvvatlash va himoya choralarini, printerlarni, fakslarni
va boshqa umumiy manbalarni baham ko'rish imkoniyatini ta'minlaydi. Windows
95 sizga elektron pochta, faks orqali xabarlarni yuborish imkonini beradi,
masofadan
kirishni
qo'llab-quvvatlaydi.
Windows
95-da
ishlatiladigan
himoyalangan rejim biron bir dastur ishlamay qolganda tizimning ishlashini
buzishga imkon bermaydi, dasturlarni bir jarayonning boshqasiga tasodifiy
aralashuvidan ishonchli himoya qiladi va viruslarga ma'lum qarshilik ko'rsatadi.
Windows 98 boshqacha Windows 95 haqiqatan ham u OSni brauzer bilan
birlashtiradi Internet Explorer veb-brauzer sifatida yaratilgan interfeys orqali.
Bundan tashqari, u yangi kompyuter uskunalari bilan moslashuvni yaxshilagan, ish
stolida va noutbukda foydalanish uchun teng darajada qulaydir.
Windows 2000 - bu turli xil kompyuterlar uchun, noutbuklardan tortib serverlarga
qadar ishlaydigan operatsion tizimlar oilasi.
Windows 2000 Professional Bu har qanday o'lchamdagi korxonalarda ishlatilishi
mumkin bo'lgan kuchli ish stoli va noutbuk operatsion tizimidir. NT
texnologiyasiga asoslanib, u ish stantsiyalarini boshqarishni soddalashtirish bilan
birga, eng yuqori ishonchlilik va takomillashtirilgan boshqaruvni ta'minlaydi.
Integratsiyalashgan Internet imkoniyatlari va mobil kompyuterlar va apparat
vositalarini keng qo'llab-quvvatlash biznes foydalanuvchilariga istalgan vaqtda,
xohlagan vaqtda Internetda osongina ulanishga va ishlashga imkon beradi.
Va nihoyat, hozirgi kungacha Windowsning eng yangi versiyasi bu Windows XP
bo'lib, u ham oila hisoblanadi:
Windows XP Home Edition uy kompyuterlari foydalanuvchilariga kundalik
vazifalarni bajarishni oson va samaraliroq qiladigan yangi ko'rinishga ega. Raqamli
tasvirlar va musiqiy yozuvlar bilan ishlash mahalliy kompyuterda ham, Internet
orqali ularni almashishda ham yaxshilandi;korporativ foydalanuvchilar uchun
mo'ljallangan Windows XP Professional yuqori darajadagi miqyoslilik va
ishonchlilikni ta'minlaydi. Shu bilan birga, uning o'ziga xos xususiyatlari orasida
xavfsizlikning yuqori darajasini, shu jumladan korporativ ma'lumotni himoya
qilish uchun fayllar va papkalarni shifrlash, avtonom ishlash uchun mobil
qurilmalarni qo'llab-quvvatlash va kompyuterlarga ulanish imkoniyati ham ajralib
turishi mumkin. masofadan boshqarish rejimi... Ish muammolarini hal qilish uchun
yuqori unumdorli ko'p protsessor tizimlari uchun o'rnatilgan qo'llab-quvvatlash,
Microsoft Windows Server serverlari bilan ishlash qobiliyati zarur bo'ladi;
Windows XP 64-bit 64-bitli versiyasi 64-bitli Intel Itanium protsessorlari oilasiga
mo'ljallangan. U qo'shimcha xotirani qo'llab-quvvatlaydi, I / O operatsiyalarining
tezligini oshiradi va suzuvchi nuqta parametrlarini hisoblash imkoniyatlarini
kengaytiradi. Bu texnik va analitik rivojlanish, shuningdek moliyaviy va statistik
tahlil qilish uchun etarlicha kuchli platforma.
Unix operatsion tizimi Unix OS Bell Telefon Laboratoriyalarida yaratilgan. Bu bir
vaqtning o'zida juda ko'p foydalanuvchilarni qo'llab-quvvatlashga qodir bo'lgan
ko'p tarmoqli OS. Bitta kuchli server ko'p sonli foydalanuvchilarning so'rovlariga
javob bera oladi. Bunday holda, siz faqat bitta tizimni boshqarishingiz kerak.
Bundan tashqari, tizim juda ko'p turli xil funktsiyalarni bajarishga qodir, xususan,
hisoblash serveri, ma'lumotlar bazasi serveri, muhim tarmoq xizmatlarini qo'llab-
quvvatlaydigan tarmoq serveri va boshqalar.
Turli xilligiga qaramay uNIX versiyalari, butun oilaning asosi aslida bir xil
arxitektura va bir qator standart interfeyslardan iborat. Har biri tor ixtisoslashgan
vazifani hal qiladigan bir qator kommunal xizmatlarni o'z ixtiyorida qoldirgan
holda
ulardan
kompleks
komplekslarni
qurish
mumkin.
|
