O‘qitish materiallar




Download 4,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/183
Sana24.09.2024
Hajmi4,74 Mb.
#272179
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   183
Bog'liq
Axborot texnologiyalar asoslari Amirova Zubayda Shodmanovna

Internet
– komp’yuterlar butunjaxon axborot tarmogi. Internet - 
dunyodagi eng katta xar xil turdagi tarmoqlar majmui. Internet tarmogi 1969 
yildan boshlanadi. AKSH da ARPANET deb nomlangan 1 – xalkaro tarmoq bulib, 
u xarbiylar urtasidagi aloka va boshkaruvni amalga oshirish uchun yaratilgan. 70 
chi yillarning urtalariga kelib ARPANET da uzaro mustakil tarmoqlar bilan 
boglana oluvchi standart uzatish ishlab chikildi. Bu standartlarga asoslangan xolda 
ikkita goya amalga oshirildi. Birinchi goyaning moxiyati shundaki istalgan 
komp’yuter doim axborotni uzatish uchun alternativ marshrutga ega bulishi kerak 
,zero birgina komp’yuterni tartibdan chetga chikishi butun tarmoqning uzilishiga 
sabab bulishi mumkin. Ikkinchi goya shundan iboratki, kancha mikdorda axborot 
uzatilmasin ,u ma’lum mikdorda kismlarga ajratiladi va unda yuborilayotgan 
manzil kursatiladi , yuborayotgan manzil kursatiladi va xar bir kism nomerlanadi. 
Keyin kismlar daxlsiz xolda tarmoq buylab uzatiladi, ular turli marshrutlarda 
yuborilishi mumkin. Barcha axborot kismlari belgilangan manzilga uzatilgach, 
rakamlanishga keladi. Butun ma’lumot tiklanadi. Kismlar butunligi tekshiriladi 
.Agar bu jarayon davomida axborot kismiga zarar etgan bulsa, kabul sistemasi 
butun sistemani emas, kerakli axborot kismlarini kayta yuborishni suraydi. 
Axborot uzatishning bu modeli paketlar kommutatsiyasi deyiladi. Telefon 
tarmoqlarini takkoslash uchun kanallar kommutatsiyasi deb ataluvchi model 
kullaniladi. Bu siz va sizning abonentingiz urtasidagi aloka boshlangach doimiy 
aloka urnatiladi va sizdan boshka xech kim sizning mulokatingiz davrida ,boshka 
xech kim tomonidan foydalanmaydigan aloka kanali urnatilishini va suxbat 
tugaguncha kadar saklanishini anglatadi. Aynan shu TCP/IP deb nomlangan 
standartlar mavjud tarmoqlar yordamida global komp’yuter tarmogini yaratish 
uchun asos bulgan.internetning keyingi rivojlanish boskichi AKSH da oliy 
ma’lumot uchun NSFALET deb ataluvchi infra strukturasining yaratilishi(1985 - 
1988) alokaning tezkor magistral kanallari tarmogini yaratadi va universitet uz 


foydalanuvchilarining tarmogi dasturini kodlash sharti bilan unga butun Amerika 
universitetini uladi. Internetning chinakam rang - barangligi 1992 yilda YAngi 
butunjaxon urgimchak turi deb nomlangan yangi xizmatlarni yuzaga kelishi bilan 
boshlanadi. (World Wide Web) – xar bir foydalanuvchiga internetga uz axborotini 
kutilmagan xolatda kiritish va uni juda tez fursatda ommaga tarkatish imkonini 
beradi. Internetning asosiy resurslarini kuramiz. Internetning eng mashxur xizmati 
WWW sanalib, u uzida juda kuplab multimediya xujjatlarini jamlagan. 
Internetning navbatdagi resursi FTP bulib, u barcha fayllar ombori va tizimi 
sanaladi. Internetning eski resursi E – mail dir. E – mail elektron xatlar tizimidir. 
Tarmoqdagi munozaralarni ta`minlash borasida yangiliklar guruxi deb 
nomlanuvchi global xolda tarkalgan tizim belgilangan. Ana shu tizimlardan eng 
mashxuri Usenet yangiliklar guruxidir. Internet xizmati yiroklashtirilgan 
komp’yuter tarmogi bilan boglanish , xamda uning resurslaridan foydalanish 
imkonini beradi.gan tizim bu – 
Telnet
dir. Nixoyat internetda IRC (chat) sistemasi 
bor. SHu tugmalar yordamida jonli mulokotga kirishish mumkin. IRC – bu jonli 
mulokotda buluvchi va foydalanuvchi klaviatura orkali Internet rejasidan 
foydalanish imkonini beradi. Internet yordamida malakali xabarlarni olish va 
internetdan bizni kiziktirgan mavzularni topib munozaralar olib borish imkoni 
mavjud. Internetda kerakli bulgan kullanmalar mavjud. Bundan tashkari kata firma 
egalari Internet orkali ish taklif kilshlari mumkin. Bundan tashkari Biron - bir 
tashkilotda yaxshi ishga joylashishga erishish uchun xabarlar olish mumkin. Agar 
siz xoxlasangiz uzingiz xakkingizda chet el mamlakatlari firma va idoralariga uz 
ma`lumot berib tanishtirishingiz mumkin. Internetdan juda samarali foydalanish 
mumkin. 1 chidan siz Internet orkali uzingizga kerakli kullanmalar yoki sizni 
kiziktirgan, siz kidirgan ukuv ma’lumotlarni olish mumkin. e`tiboringizni WWW 
sayt kidiruv dasturiga karatamiz. Siz u erdan uzingizni kiziktirgan forum , 
konferentsiyalar ma`lumotlari Bilan tanishishingiz yoki uzingizni biron - bir 
yunalishda malakangizni oshirishingiz mumkin. YAngi texnologiyalarning 
chikishi ularning rivojlanishi, uz bilim saviyangizni yanada kuchaytirishni talab 
kiladi. Internet orkali katta – katta tajribali mutaxasislar bilan axborot almashib 
biznes soxasida, bank soxasida kerak bulgan rejalar, maslaxatli ma’lumotlar olish 
mumkin va bir kancha bizrnes rejalarni utkazish mumkin. Nixoyat siz Internet 
dukonlari yoki Internet on –line tizimi orkali barcha kerakli narsalarni xarid 
kilishingiz mumkin. Internet orkali uzingizga mulokotdosh topishingiz, 
tanishishingiz, xat orkali mulokot kilishingiz, u bilan dustlashishingiz mumkin. 
Fayllar kutubxonasida ulkan mikyosdagi komp’yuter uyinlari mavjud .Siz bu 
uyinlarni uz komp’yuteringizga tekin yozib olishingiz mumkin. Zamonaviy Push – 
texnologiyalaridan foydalanib sizning komp’yuteringiz ishchi stoliga doimiy 
ravishda yangiliklarni tugridan – tugri etkazish mumkin. Axborotni Internet 


tarmoqlarida uzatish uchun TSP\IP aloka protokollaridan foydalaniladi. TCP\IP 
protokoli(protokollar majmuasi) tarmoqlar orasida axborot uzatishning standart 
shaklidir vash u katorda Internetda xam. 
TCP
protokoli (uzatish boshkaruvi 
protokoli) axborotlarni bulaklarga(paketlarga) ajratadi va ularni nomerlaydi, 
sungra IP protokoli xar bir bulakka yuboruvchi va kabul kiluvchi adreslarini 
axborotini kiritadi va xar bir paketning etkazilishini taminlaydi. 

Download 4,74 Mb.
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   183




Download 4,74 Mb.
Pdf ko'rish