2.3.3 Butunlikka chegaralanushlar
Butunlik (inglizcha – teginmaslik,
saqlanish, bir butun) – deganda har qanday vaqtda ma’lumotlarning to’griligi tushuniladi. Bu maqsad ma’lum chegarada bo’lisi kerak. MBBT ma’lumotlar bazasiga kiritilayotgan har bir bo’ak qiymatning to’g’riligini tekshirish imkonini bermaydi. Masalan, kiritilayotgan 5 (hafta kun nomerini ko’rsatuvchi) qiymati haqiqatda 3 ga teng bo’ishini tekshirmaydi. Boshqa tomondan 9 qiymati aniq xato bo’ladi va MBBT bunga javob qaytaradi. Chunki bu nomer (1,2,3,4,5,6,7) sonlar to’plami ichida yo’q.
MBning butunligini ta’minlashni ma’lumotlarni har xil to’g’ri bolmagan o’zgarishlar yoki buzulishdan himoyalash deb qarash kerak. Zamonaviy MBBT butunlikni ta’minlash uchun bir qancha vositalarga ega:
Butunlikni aniqlash usulini uchta guruhga ajratadi: Mohiyat bo’yicha
butunlik;
Murojaat bo’yicha butunlik; Foydalanuvchi aniqlaydigan butunlik.
Butunlikni aniqlash usullari:
Birinchi kalitda qatnashuvchi atributlarga aniqlanmagan qiymatlar qabul qulinishiga ruxsat etilmaydi.
Tashqi kalit qiymati quyidagilar biri bolishi kerak:
Birinchi kalit qiymatiga teng;
To’liq aniqlanmagan, ya’ni tshqi kalitda qatnshadigan har bir atribut qiymati aniqlanmagan bo’lishi kerak.
Har qanday konkret ma’lumotlar bazasi uchun qoshimcha qoidalar spetsifikatsiyalari mavjud. Ular ishlab chiquvchilar yordamida aniqlanadi. Ko’p hollarda tekshiriladi:
U yoki bu atributning unikalligi;
Qiymat diapazoni;
Qiymatlar to’plami aloqadorligi.
