98
qiladi. 1984 yilda IIV inson hujayralariga SD 4 retseptorli oqsil bilan bog‘lanib kirishi
isbot qilingan. Bu oqsil T-helper (ular SD 4 limfotsitlari, deb ham ataladi) lar, deb
ataluvchi limfotsitlarning tash qi hujayraviy membranalarida bo‘ladi.
Ammo zararlanish uchun buning etarli emasligi o‘rnatildi. Hech bo‘lmaganda
bitta
fa qat inson tanasida uchrovchi, hali o‘rnatilmagan omil (ko-retseptor) zarur. Undan tash
qari, IIV ustki oqsillar bilan bog‘lanishi va hujayraning zararlanishiga
yordam beruvchi
yangi retseptor-oqsillar topilmo qda.
Zararlanish jarayoni bir necha bosqichdan iborat. Hujayra membranalari va virion
birlashgach, virion ichidagi modda hujayra ichiga o‘tadi. Keyin virusli revertaza virusli
RNK dagi matritsa sifatida foydalanib shunga mos ikki
spiralli DNK fragmentini
sintezlaydi va hujayra inomiga o‘rnashib provirusni hosil qiladi. IIV yoki boshqa
antigenlar bilan faollashtirilgan provirusli limfotsit ko‘paya boshlaydi va IIV ning ko‘plab
nusxalarini yaratadi.
IIV ning ko‘payish tezligi juda katta-zararlangan inson tanasida kuniga 10 mlrd
yangi virionlar hosil bo‘ladi. Ular yangi limfotsitlarni zararlaydilar va virusning
replikatsiyassikli takrorlanadi. Virusning jadal ko‘payishi natijasida SD 4
limfotsitlar
nobud bo‘ladi. Immun tizimi T-limfotsitlarni ko‘p ishlab chiqqani bilan, ularning qondagi
qiymati keskin kamayib boradi.
Bunda butun immun tizim ishi buziladi, natijada inson turli infeksiyalarga nisbatan
qarshi kurashuvchanligini yo‘qotadi va u saraton kasaliga yo‘li qishi mumkin.
