elementar membrana gipotezasi yotadi. Lekin bu taxminlar ham bio-
kimyoviy va morfologik dalillarga ega emas .
Uchinchi - mitoxondriyalar mavjud mitoxondriyaning bo‘linishi
orqali ko‘payadi, degan g 4oyani birinchi marta 1893 yilda Altman
o'rtaga tashlagan. Uzun mitoxondriyalaming bir hujayrali suvo‘tlarda
fragmentatsiyasini (maydalanishini) kuzatgan.
Jigar hujayralarida mitoxondriyalaming o ‘rtasidan uzayib, in-
gichkalashib bo4linishi kuzatilgan.
Achitqi zam burug4farda anaerob sharoitda sitoplazmasida promi-
toxondrial tuzilmalar bo4lib, aerob muhitda ulam ig morfologiyasi
o ‘zgarib mitoxondriya sifatida rivojlanadi. Promitoxondriyaning
kelib chiqishi sitoplazmadagi mavjud mitoxondriya bilan bog4liq.
M itoxondriyalar oqsili sintezi tizimiga DNK, unda sintezlana-
digan mitoxondrial RNK va ribosomalarga ega. M itoxondriyalam
ing DNKsi siklik shaklga ega bo4 lib, bakteriyalaming DNK siga
o ‘xshaydi va yadro DNK sidan nukleotidlaming ketma-ketligi bilan
keskin farq qiladi. RNK ning hamma turi uchraydi.
M itoxondriyaning bunday avtonom sistemaga ega bo4lishi uning
kelib chiqishining endosimbiotik nazariyasining yaratilishiga olib
kelgan. Unga asosan mitoxondriyalar bakteriyalar tipidagi organizm
bo4lib, eukariotlar bilan simbioz hosil qilgandirlar. Bu g 4oyani Alt
man o ‘zining bioblastlar nazariyasida ilgari suradi. Taxmin qilinishi-
cha, evolyutsiya jarayoni mobaynida anaerob oksidlanish jarayonlari
evaziga yashovchi ho‘jayin hujayra ichiga oksidlanish fosforlanish
fermentlariga ega prokariot simbiont kiritilgan. Uning natijasida mi
toxondriyalar genetik materialining bir qismini y o‘qotib, avtonomlik
xususiyatiga ega bo4lib qolganlar (L.Margulis). Lekin mitoxondriyan
ing avtonomligi nisbiy hisoblanadi, chunki undagi ko4pgina oqsil-
larinig sintezi yadro tomonidan genetic nazorat (control) qilinadi
[2]
( 51 bet).
