|
II = Z i Z Z £ : Z i O l Z O ZBog'liq D. V. Rasulova. Biznesni tadqiq etish usullari. 2019II = Z i Z Z £ : Z i O l Z O Z .
Bunda, I]T - korxonani tanlangan innovatsion faoliyati darajasi; Zi
X,ZiO £ - korxonani aniqlanayotgan va oldingi davrdagi innovatsion
xarajatlari y ig ‘indisi; Z £ , ZO £ - korxonani aniqlanayotgan va oldingi
davrdagi ishlab chiqarish xarajatlari y ig ‘indisi. Yuqoridagi formulalar
asosida korxonani innovatsion faoliyati samaradorligini quyidagi
formula orqali ifoydalaymiz KI = I l £ Korxonani bozor muhitiga
moslashish holatini biz uning bozor ulushiga ko‘ra aniqlashdan
boshlaymiz. Korxonani o ‘zi faoliyat yuritayotgan bozordagi ulushini
quyidagi formula orqali ifodalaymiz D = V O Bunda, D - korxonaning
bozordagi ulushi; V - korxonaning mahsulot sotishdan tushgan
tushumi; O- bozor hajmi; Korxonaning tanlangan bozor ulushini
quyidagi formula orqali topamiz: D £ = V £ O
D £ - tanlangan korxonaning bozor ulushi; V £ - tanlangan
korxonaning
mahsulot
sotishdan
tushgan
tushumi;
Tanlangan
korxonani bozor hajmini o ‘zgarishi (A D £) -quyidagicha aniqlanadi
AD =
O :V0 £ OO Bunda, VO £ - tanlangan korxonani oldingi
davrdagi
daromadlari
Raqobatlashuvchi
korxonalar
va
tahlil
etilayotgan korxonaning bozor ulushini o ‘zgarishi munosabatlarini
quyidagicha ifodalash mumkin: AD A D £ = V VO :V £ VO X Daromad
ko‘rsatkichi indeksi o ‘tgan davrdagi daromadlar va tahlil etilayotgan
davrdagi daromadlarga nisbati bilan ifodalanadi. Shuning uchun, bozor
ulushi jihatidan o ‘zgarish darajasiga ko‘ra daromadlar bir xil nisbiy
ko‘rsatkichlarda o ‘zgarishi lozim. Ushbu ko‘rsatkichlar bozor hajmini
o ‘zgarishiga mos holda korxonaning daromadlari o ‘zgarishini nisbiy
6 9
k o ‘rsatkichlarini ifodalaydi va uning dinamikasi bozorga moslashish
holatini o ‘zida ifoda etadi. Shunday qilib korxonani bozorga
moslashish indeksi (KA) quyidagi formula orqali ifodalanadi:
KA = AV AV X
Bunda, AV= V VO - tahlil etilayotgan davrga nisbatan korxona
daromadlari hajmini o ‘zgarishi indeksi; AV £ = V £ VO
tahlil
etilayotgan
korxonaning
xuddi
shunday
ko‘rsatkichi;
Raqobatbardoshlikni taklif etilgan uslubi uning raqobatbardoshlik
darajasini baholash va bozor holatiga moslashish strategiyalarini
shakllantirishga
yordam
beradi.
Yuqorida
ta’kidlaganimizdek
korxonaning asosiy raqobatbardoshlik ko‘rsatkichi bozor muhitiga
moslash darajasiga boshqa barcha omillaming ta ’siri o‘rganiladi va
tegishli strategik maqsadlar belgilanadi. Keltirilgan modelning hisob
ishlarini osonlashtirish maqsadida Excel dasturi yordamida barcha
formulalami tegishli jadvalda ifodalab olamiz va Biznes faoliyati
yuritayotgan
korxonalaming
raqobatbardoshligini
integral
ko‘rsatkichlarini hisoblash uchun asosiy boshlang‘ich m a’lumotlami
shakllantiramiz. Faoliyat yuritayotgan korxonalaming asosiysi MChJ
shaklidagi kichik korxonalar hisoblanganligi va ulaming asosiy
statistik hisobotlari “ 1-KB yillik” shakli va asosiy hisobot shakllaridan
chetga chiqmaslikni nazarda tutgan holda ushbu hisobot shaklidan
belgilab olingan m a’lumotlami shakllantirish maqsadga muvofiq
hisoblanadi. Sababi? Davlat statistika qo‘mitasi tomonidan ushbu
m a’lumotlar orqali
viloyatlar,
shahar va tumanlar miqyosida
korxonalaming umumiy holatiga baho berish va asosiy muammolami
aniqlash imkoniyatlari yaratiladi. Korxonaning raqobatbardoshligini
baholashning bunday usuli umumiy iqtisodiy faoliyat samaradorligini
qay darajada tashkil etganligini va uning natijalari qay holatda
o ‘zgarayotganligiga to'laligicha baho, korxonaning barcha faoliyatlari
natijasida uning bozordagi faoliyat natijadorligini aniqlab olish
imkoniyatlari
mavjudligi
taklif etilayotgan
uslubning samarali
ekanligidan dalolat beradi.
7 0
|
| |
