Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/118
Sana23.11.2023
Hajmi3,97 Mb.
#104324
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   118
Bog'liq
Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

Umumiy tushuncha.
Barg fo- 
tosintez, gaz alm ashish, transpiratsi- 
ya, 
shuningdek, 
zaxira 
modda 
to'p lash va k o ‘payish kabi vazi- 
falami bajaradi. Barglar toMiq va 
(o‘liqsiz b o ‘ladi. T o ‘liq barglar barg 
plastinkasi, barg bandi va bitta yoki 
ikkita yon bargdan iborat (35- rasm).
Bandsiz bargning bandi boMmaydi, 
ular bandsiz ko‘taruvchi barg deyi- 
ladi. Barg bandi plastinkasini do‘l 
va yom g‘ir tom chilam ing ta ’siridan 
saqlaydi.
Barglar oddiy va m urakkab 
boMadi. O ddiy bargda bitta barg 
plastinkasi boMadi, ular bandi bi­
lan to ‘kiladi. O ddiy barglam ing 
shakli, uchining tuzilish, tom irla- 
nishi va qirralari xilm a-xil tuzilgan 
boMadi ( 36- rasm).
B a’zi (boshoq va soyabon gulli) 
4irrali bars; 3 - arrasimon qirrali barg; 4 -
. . . .


. , 
, ,
т т bo'rtiksimon; 5 - qayrilgan.
o sunliklarda barg novi bo ladi. U
bargni tam ovchaga o ‘xshab kengaygan pastiki qismi boMib, poyani 
o'rab qin hosil qiladi. Dukkakli va ra ’noguldoshlar oilasiga m ansub
o siinliklarda barg bandining poyaga tutashgan joyida bitta yoki
35- rasm
Barg qismlari 
1 - plastinkasi; 2 - bandi; 3 - yon barg; 
4 - barg qini.
36- rasm.
Barg chetining shakllari:
I - tekis qirrali barg; 2 - tishsimon


ikkita barg yonligi b o ‘ladi. U lar­
ning vazifasi kurtaklam i him oya 
qilishdir.
Oddiy barglar shakliga qarab: 
Ignasim on (qarag‘ayda), liney- 
kasim on, nashtarsim on (tolda), 
dumaloq (nokda), tuxum sim on
37- rasm.
Barglaming tomirlanish xillari: 
(zupturum o ‘tida), uchburchak
i - parallel tomirlanish; 2 - yoysimon 
(mirzaterakda), buyraksimon (ge- 
tomirlanish; 3 - panjasimon tomirlanish; 4 -

.
patsimon tomirlanish. 
ran о simligida), о qsim on (sut-
pechakda) b o ‘ladi. Barg plas­
tinkasining uchi yum aloq, nayzasim on, o ‘tkir uchli boMadi. H ar 
qanday barg plastinkasida tom irlar boMadi, bu tom irlar barg orqa- 
sida yaqqol k o ‘rinib turadi. Barg tom irlari bargni poya bilan birik- 
tirilib, suv va organik m oddalam i oMkazib turadi. B a’zi o ‘simlik 
barglarida tom iri parallel boMib, bu bir pallali o ‘sim liklarda uchray- 
di (boshoqdoshlarda). B a’zi o ‘sim liklarda esa barg plastinkasi yoy­
simon shaklda boMadi.
Ikki pallali o ‘sim liklarning k o ‘pida barg plastinkasidagi tom irlar 
ju d a shoxlab ketadi, binobarin, bunday tom irli barglar to ‘rsimon, 
panjasim on, patsim on va yulduzsim on shakllarda tom irlanadi. 
T o ‘rsim on tom irlangan bargda m arkaziy tom irdan ikki tom onga 
qarab yon tom irlar chiqib, qalin to ‘m i hosil qiladi. Bunday tom irla- 
gan barglar terak, olm a daraxtlarida va ikki pallali o ‘sim liklarning 
k o ‘pida boMadi.
Panjasim on tom irli barglarda plastinka tubidan beshta yoki yet- 
tita asosiy tom ir chiqadi, so‘ngra bulardan m ayda tarm oqlar chi­
qib, to ‘r hosil qiladi. Bunday tom irli barglar g ‘o ‘zada, gulxayrida, 
yorongulda (geran), tok va boshqa o ‘sim liklarda boMadi. Patsim on 
tom irli barglarda plastinkadagi baquvvat m arkaziy tom irdan ikki 
tom onga qarab barg chetiga yoki tishlarga borib taqaladigan m ayda 
tom irlar,taraladi. Bunday tom irli barglar qayrag‘ochda, tolda, sam- 
bitgulda va boshqa o ‘sim liklarda boMadi (37- rasm).


ш
39- rasm.
Barglaming joylashish xillari:
1 - navbatlashib; 2 - qarama-qarshi; 3 -
halqasimon joylashish.

Download 3,97 Mb.
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   118




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish