Harbiy sohada videokonferensiya aloqasidan foydalanish tarixi

37 
 
1.14-rasm. Harbiy sohada videokonferensiya aloqadan foydalanilish jarayoni. 
Bundan tashqari, dengiz floti kuchlarining kemalarida muammolar yuzaga 
kelganda tezkor xabar berish va kerakli extiyot qismlarni qisqa vaqt ichida topishga 
imkon beradigan tarmoqqa ehtiyoj borligiga asos bo‘lgan. 2003-yilga kelib 
AQSH
harbiy-dengiz kuchlari flotining barcha harbiy kema va suvosti kemalari 
videokonferensiya loqa tizimlari bilan jihozlab bo‘lingan edi. O‘sha vaqtlarda 
videokonferensiya aloqasi 
H.320
va 
H.323
standartlari asosida amalga oshirilgan 
degan taxminlar mavjud. Harbiy sohada videokonferensiya aloqadan foydalanilish 
jarayoni 1.14-rasmda keltirilgan. 
1990-yilning o‘rtalaridan boshlab AQSHning Tinch okean floti, elektron 
pochta, web-serverlar va videokonferensiya aloqa vositalarini qo‘llab-quvvatlashi 
uchun “XXI asr axborot texnologiyalari” (
Information Technologies-21
) deb 
nomlangan ulkan tarmoq modernizatsiya loyihasini boshlagan va barchasi ochiq 
tarmoq standartlariga asoslangan holda ishlab chiqilgan. 
Oxir oqibatda IT-21 loyihasi doirasida ishlab chiquvchilar axborot tizimi 
xizmatlarini 
boshqarish 
markazi 
orqali 
buyruqlarini 
harbiy 
kemalardagi 
kompyuterlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yetkazishni niyat qilgan edilar, ammo aloqa 
terminallarining standartlari aniq bitta standartga olib kelinmagunga qadar, magistral 
terminallarga va ishchi stantsiyalariga tezkor ulanish imkoniyati mavjud bo‘lmadi. 
Maxfiy va ochiq xabarlarni dengizdagi kemalarga shifrlangan yoki ochiq sun’iy 
yo‘ldosh kanallari orqali yetkazilishini ta’minlanar edi. Ushbu tarmoqning dastlabki 
yechimlari ichida videokonferensiya aloqasi 1996-yilda Xitoy va Tayvan o‘rtasidagi 
ziddiyatlarning kuchaygan vaqtida harbiy harakat rejalarini ishlab chiqish va 
boshqarish uchun keng foydalanilishiga olib keldi. 
2000-yilga kelib AQSHning Tinch okean flotining aksariyat oby’ektlari bir-
birlari bilan yuqori o‘tkazuvchanlikka ega simli, optik tolali va sun’iy yo‘ldoshli 
aloqa kanallar yordamida aloqa qilish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Yuqori 

38 
o‘tkazuvchanlikka ega aloqa kanallari quyidagi afzalliklarni berar edi: buyruqlarni 
tezkor yetkazish; jangovar shaylikni oshirish; harbiy va siyosiy mojarolar yuz bergan 
vaziyatlarda tezkor javob qaytarish hamda teskor qaror qabul qilishga imkoniyat 
yaratgan. 
Harbiy amaliyotlarda sinab ko‘rilgan keng polosali tarmoqlariga ega bo‘lgan 
videoaloqa harbiy muassasalarning kundalik faoliyatini olib borishda ajralmas 
vositaga aylanib ulgurdi. Harbiy soha boshqaruvini muvofiqlashtirish va harbiy 
xizmatchilarning shaxsiy ishtiroki talab qiladigan muhim jangovar vazifalarini tezkor 
bajarish uchun ularni iqtisodiy jihatdan qimmat turadigan xizmat safarlariga 
yuborilishining sonini keskin kamaytirishga imkon yaratdi. Xizmat safarlariga 
ketadigan harajatlarining tejalishi bu hammasi emas edi. Eng muhimi, 
videokonferensiya aloqa yordamida mehnat samaradorligi ham sezilarli darajada 
oshirishga erishildi. Masalan, bitta binoda joylashgan yirik harbiy inshoot, 
videokonferensiya aloqa qurilmalari va vositalaridan foydalanganligi sababli, 
birgalikdagi bitta loyihani ishlab chiqishda ishtirok etadigan xodimlarining ishini 
ancha qulaylashtirishga zamin yaratdi. Bu qisqa vaqt davomida doimiy fikr almashish 
talab qilinadigan jarayonlarini masofadan turib amalga oshirilishiga qulay yechim 
bo‘la oldi.

Download 13,06 Mb.