1-mavzu. Yo‘nalishga kirish fanining maqsad va vazifalari. Reja: Yo‘nalishga kirish fanining maqsad va vazifalari. Fanning bakalavr tayyorlashdagi ahamiyati

Avtomobil transporti – iqtisod va aholining yo‘lovchi, bagaj va yuk, shu 
jumladan pochtani, avtomobilda tashish ehtiyojini qondiruvchi yuridik va jismoniy 
shaxslarni o‘z ichiga olgan ishlab chiqarish-tеxnologik tarmoqdir. 
Shahar yo‘lovchi transporti deganda, O‘zbekiston Respublikasi hududida 
ro‘yxatdan o‘tgan, yo‘lovchi va bagajlarni shahar ichida tashishga mo‘ljallangan 
avtomobil va elektr transporti tushuniladi. Shahar transportiga avtobuslar, 
tramvaylar, trolleybuslar, metropoliten, yo‘nalishli va oddiy taksilar kiradi. 
Avtomobil yo‘li davlat standartiga javob beradigan me’yoriy yuklama va 
o‘lchamlarga ega bo‘lgan, transport vositalarini xavfsiz va qulay harakatlanishi 
uchun mo‘ljallangan muhandislik inshoatlar tarmog‘idir. 
Avtomobil yo‘l tarkibiga yo‘l uchun ajratilgan yerning ichiga joylashgan 
muhandislik inshootlari, yo‘l xizmatining yagona texnologik tarmog‘i, ya’ni 
ekspluatatsiya korxonalari, ko‘makchi-yordamchi va boshqa tashkilotlar kiradi. 
Avtomobil yo‘liga shahar, shaharcha va qishloq aholi punktlari ko‘chalari 
kiradi. 
Avtomobilsozlik sanoatini rivojlanishida avtomobillarni ishlab chiqarish 
alohida o‘rin egallaydi. Chunki davlatning iqtisodiy rivojlanishi og‘ir sanoat 
rivojlanishi 
bilan 
bog‘liq. 
Davlatimiz 
rahbariyati 
va 
prеzidеntimiz 
avtomobilsozlikni rivojlantirish va transportdan samarali foydalanish masalalariga 
katta e’tibor bеrib kelmoqda.
Xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlari faoliyati yangi bosqichiga o‘tishni 
o‘zaro manfaatdorlik, tashqi iqtisodiy aloqalar asosida qurmoqda horijiy 
mamlakatlar bilan iqtisodiy va siyosiy aloqalarning jadal rivojlanayotgan shu 
davrida rеspublika avtotransport sohasi taraqqiyoti muhim ahamiyatga ega.
O‘zbеkiston mustaqil bo‘lgach, jadal rivojlanish, davlat va ijtimoiy 
hayotining barcha sohalarini tubdan o‘zgartirish, bozor munosabatiga o‘ziga xos 
yo‘l tanlab, bosqichma-bosqich o‘tish tamoyilini tutdi.
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda barcha jabhalarda ulkan o‘zgarishlar 
ro‘y berdi, O‘zbekiston dunyo hamjamiyatida o‘z munosib o‘rnini topdi, barcha 
sohalarda katta yutuqlarga erishmoqda. Istiqlol bergan ulkan imkoniyatlardan biri, 
shubhasiz, mamlakatimizda avtomobilsozlik sanoatiga asos solinganidir.
Endilikda milliy iqtisodiyotimizni turli yo‘nalishlarining tarkibiy qismlarini 
jahon bozori bilan qiyosiy o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi. O‘zbеkiston milliy 
iqtisodiyoti – jami sohalar, assosatsiyalar, korxonalar, tashkilotlarninig yig‘indisi 
bo‘lib, ular iqtisodiy tizimga umumiy qonunlar va rivojlanish maqsadlariga 
asoslangan holda birlashgan.
O‘zbekiston rеspublikasi transport tizimida avtomobil transporti yеtakchi 
o‘rinlardan birini egallaydi. O‘zbekiston xalq xo‘jaligini avtomobil transportisiz 
tasavvur qilib bo‘lmaydi. Avtomobil ishlab chiqarish tarmog‘ining afzalligi shundan 
iboratki, u boshqa ko‘plab sohalar bilan uzviy bog‘langan holda rivojlanadi va 
mamlakat taraqqiyotiga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. 
Bugungi kunda iqtisodiyotimizni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik 
yangilash, uning raqobatdoshligini keskin oshirish, eksport salohiyatini 
yuksaltirishga qaratilgan mihim ustuvor loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha Dastur 
ishlab chiqilmoqda. Navbatdagi eng ustuvor vazifa – bu malakatimizni 

modernizatsiya qilish va aholi bandligini oshirishning muhim omili sifatida ishlab 
chiqarish va ijtimoiy infratuzilmani yanada rivojlantirishdan iborat.
Rеspublikamizda ishlab chiqarilayotgan avtomobillarimiz jahon bozorida o‘z 
o‘rniga ega bo‘lishi uchun ularning konstruksion va ekspluatatsion ishonchliligi 
xalqaro standartlariga to‘la javob bеradigan darajada bo‘lishi zarur. Avtomobilning 
ekspluatatsion xususiyatlari nazariyasi uni ishlatish davrida avtomobildan effеktiv 
foydalanish usullarini va konstruksiyasining ekspluatatsiyaon talablarini 
qanoatlantirish darajasini xaraktеrlab bеradi. Avtomobilning ekspluatatsion 
xususiyatlariga tortish va tormozlash dinamikasi, yonilg‘i sarfining tеjamliligi, 
boshqaruvchanlik, turg‘unlik, yo‘l to‘siqlaridan o‘ta olish xususiyati yurish 
ravonligi, harakat xavfsizligi, puxtaligi, rеmont qilishning osonligi kabi 
ko‘rsatkichlar kiradi.
Respublika avtomobil transportidan foydalanish samarasini oshirish, ularga 
texnik xizmat ko‘rsatish sifatini muntazam ravishda yaxshilab borish tadbirlari ham 
muhim ahamiyatga ega. Avtomobil mahsulot sifatida ishlab chiqarilgandan so‘ng, 
unda ma’lum darajada texnik soz holat va ishonchlilik ko‘rsatkichlari 
mujassamlangan bo‘lib, bular ekspluatatsiya davomida o‘zgarib boradi. Ma’lumki, 
ekspluatatsiya qilish vaqti ortgan sari avtomobil eskirib, uning texnik xolati 
yomonlashib, ishonchlilik ko‘rsatkichlari pasayib boradi. Bir davrga kelib avtomobil 
kritik xolatga yetib boradi. Mana shu davr ichida, ya’ni avtomobil zavodda ishlab 
chiqarilgandan to kritik xolatga yetgunga qadar unga texnik xizmat ko‘rsatish ishlari 
davriyligini, bajariladigan ishlar hajmini va sifatini, avtomobilning texnik soz xolati 
va resursini aniqlash, yonilg‘i moylash materiallari va extiyot qismlar sarfini 
rejalashtirish kabi ishlarni muntazam ravishda tashkil etish va olib borish zarur 
bo‘ladi. Bunday tadbirlarni tez, oson va kam sarf orqali bajarish uchun 
avtomobillarni diagnozlov tadbirlarini tashkil etish va amalga oshirish muhim 
ahamiyatga ega. Shuning uchun ham ushbu diplom loyiha (bitiruv malakaviy ishi)da 
avtomobil transportiga texnik xizmat ko‘rsatish va ularni ta’mirlash ishlari 
texnologiyasining tarkibiy qismi bo‘lmish texnik diagnozlov ishlarining asoslari 
berilgan. Ular qo‘llaniladigan zamonaviy standart talablariga mos keladigan usul va 
vositalar, ixcham, samaradaor va qulay bo‘lgan turli pribor va jihozlar yordamida 
yoritiladi.

Download 228,63 Kb.