Shtamplashning texnologik jarayonlari tavsifi

Yopiq shtamplarda yuqori va quyi qismida ∆ tirqish (10.3-rasm) bo‘lmaydi, ajralish 
yuzalari murakkab tekisliklar bo‘yicha o‘tib, o‘zaro qulflanadi. Shtamplashda esa yopik o‘yikda 
shtamplanadi. Shu sababli bu shtamplarda olinadigan pokovka og‘irligi zagotovka og‘irligiga teng 
bo‘lishi kerak. Bu shtamplarda pokovkalar olishda metall tejash mumkin bo‘lsada, shtamp 
konstruksiyasi murakkab hisoblanadi. Yopiq shtamplar jarayoni gorizontal bolg‘alash mashinalari 
(GBM) da keng qo‘llaniladi. 
Siqish shtamplarida (10.4-rasm) shtamplash chuqur yuzalari bo‘lib, ushbu yuzalarni metall 
bilan to‘ldiriladi. Ushbu usul bilan shtamplash gidravlik presslarda amallga oshiriladi. Bir o‘rinli 
shtamplash–shtamp bo‘shlig‘i bir bo‘shliqga ega bo‘lgani bois bir o‘rinli deb ataladi. 
Ko‘p o‘rinli shtamplarda shtamp o‘rni bir necha bo‘lib, zagotovka ketma-ket pokovka 
shakliga kirib boradi. 
10.3-rasm. Shtamp. a-yopiq: 1-puanson; 2-matritsa; 3-pokovka; 4- surgich; b-yopiq bolg‘alash 
shtampi 
Ko‘p o‘rinli shtamplarda ikki hil o‘rin qilinadi: 1) buyumni uzil kesil shtampovka qilishga 
tayyorlashga mo‘njallangan tayyorlash o‘rini; 2) Uzil-kesil shtampovka qiladigan o‘rinlar. 
Tayyorlab beradigan o‘rinlar ham o‘z navbatida siqadigan, bukadigan, cho‘zadigan va yoyuvchi 
o‘rinlarga bo‘linadi. Siqadigan o‘rinlar zagotovkani buyumning kesimi zagotovka kesimidan 
kichik bo‘lishi talab etilgan joyidan siqish uchun ishlatiladi. 
10.4-rasm. Siqib chiqaruvchi shtamplar uchun shtamplash. a) to‘g‘ri siqib chiqarish; b-
teskari siqib chiqarish. 1- puanson; 2-matritsa; 3- pokovka; 4-siquvchi. 
Bukadigan o‘rinlar bukilgan buyumlarni shtampovka qilishda ishlatiladi. Bukadigan 
o‘rinlarning shakli bukilgan buyumning shakliga mos kelishi kerak. Cho‘zadigan o‘rinlar 
zagotovkaning ayrim qismlarini cho‘zish talab qilingan hollarda ishlatiladi. Yoyuvchi o‘rinlar 
chiqiqlari bo‘lgan buyumlarni shtampovka qilish uchun xizmat qiladi. Shtampovka qiladigan 
o‘rinlar xomaki va bir yo‘la shtampovka qiladigan o‘rinlarga bo‘linadi. Bir yo‘la shtampovka 
qiladigan o‘rinlar faqat, uncha murakkab katta chiqiqlari, qobirg‘alari va o‘tkir burchaklari 
bo‘lmagan detallarni shtampovka qilishda ishlatiladi. Bitta bir yo‘la shtampovka qiladigan o‘rini 
bo‘lgan shtamplarda zagotovka birdaniga tayyorlov o‘rinidan keladi va unga tegishli o‘lchamlar 
beriladi. Xomaki shtampovka qiladigan o‘rinlar pokovkalarning xomaki shaklini hosil qilish 
uchun qo‘llaniladi, bunda o‘rinlarda pitirlar hosil bo‘ladi. Pitirlar zagotovka sof o‘ringa o‘tishidan 

oldin ayrim hollarda kesib tashlanadi. Bitta bir yo‘la shtampovka qiladigan o‘rini bo‘lgan 
shtamplarni qo‘llash tavsiya etilmaydi, chunki ular tez eyilib ketadi(o‘z o‘lchamlarini o‘zgartirib 
yuboradi va ishdan chiqadi). Barcha hollarda, xatto uncha murakkab bo‘lmagan pokovkalarni 
tayyorlashda ham ularni bir yo‘la shtampovka qiladigan o‘rinlardan oldin xomaki o‘rinlarda 
shtampovka qilish kerak. 

Download 496,36 Kb.